mar
02,
2015
Zbrojniki, potocznie nazywane "glonojadami ", są jednymi z najchętniej kupowanych ryb w sklepach zoologicznych. Prawie każdy posiadacz akwarium ...
Kara pozytywna a kara negatywna
Zarówno w wychowaniu ludzi, jak i zwierząt kary stosowane są często, lecz czy jest to dobry pomysł na naukę pożądanych zachowań? Jeśli tak, to powstaje pytanie – jak karać? Kara, czyli czynnik karzący, to bodziec, który po uzależnieniu jego pojawiania się z wystąpieniem danej reakcji, powoduje zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia tej reakcji. Możemy wyróżnić dwa rodzaje karania (wygaszania): pozytywne i negatywne. Karanie pozytywne wiąże się z wprowadzeniem bodźca awersyjnego jakim często są klapsy, szarpnięcia smyczą czy inne czynności z wykorzystaniem przemocy fizycznej lub psychicznej. Właśnie tego typu kary nie powinny być stosowane podczas wychowania. Budzą one bardzo silne emocje, które mogą wręcz powodować zahamowanie procesów uczenia. Ponadto pies zaczyna kojarzyć opiekuna ze źródłem bólu i dyskomfortu i zaczyna tracić do niego zaufanie. Problem nieskuteczności tego typu kar polega na tym, że mimo tego, że natychmiastowo przerywa niechciane zachowanie, to nie powoduje jego eliminowania, ponieważ nie dajemy psu sygnału jak poprawić dane zachowanie. Istotne jest także to, że kara musi być natychmiastowa. Musi ona wystąpić w momencie wystąpienia niepożądanego zachowania. Jeśli kara jest wymierzona po jakimś czasie, kiedy to pies zdążył wykonać jakąś czynność, bądź szereg czynności, najprawdopodobniej skojarzy karę z którąś z nich, np. z tym, że przed chwilą usiadł. Skutki stosowania kar cielesnych zależą od charakteru psa i jego wcześniejszych doświadczeń. Negatywne emocje i poczucie zagrożenia wywołują zachowanie lękowe i uruchamiają działania instynktowne. Zwierzę wykorzystuje jedno z pięciu zachowań: ucieczkę, zastygnięcie w bezruchu, omdlenie, załagodzenie lub atak. Widać więc, że ten sposób karania nie przynosi pożądanych efektów, a może przysporzyć dodatkowych kłopotów. Pozostaje więc pytanie: jak w takim razie karać? Tu musimy wrócić do pojęcia karania negatywnego, które polega na odebraniu psu tego, na czym w danej chwili mu zależy. W tym przypadku karą może być np. przerwanie zabawy. Wycofanie pozytywnego wzmocnienia zmniejsza prawdopodobieństwo pojawienia się danego zachowania. Jest to kara psychiczna odbierana przez psa jako utrata czegoś, czego pożąda. Przykładowo, jeśli pies skacze na nas, gdy wracamy do domu, karą negatywną będzie odebranie mu naszej uwagi. Nie reagujemy na jego skakanie, odwracamy się i ignorujemy go. Nie możemy w tym czasie na psa krzyknąć (to by była kara pozytywna), ani mówić do niego – w ten sposób dajemy mu to, czego oczekuje. Przez naszą postawę dajemy mu sygnał, że jego zachowanie nie przynosi korzyści. Bardzo ważne jest w takiej sytuacji żeby wyłapać prawidłowe zachowanie i natychmiast je wzmocnić. Jeśli więc pies zeskoczy z nas, zaczynamy się z nim witać. Możemy go dodatkowo nagrodzić przysmakiem. Ten etap wzmocnienia pozytywnego, czyli nagradzanie właściwego zachowania jest bardzo ważny, gdyż sama kara uczy psa jak nie ma się zachowywać, lecz nie mówi nic o tym czego oczekujemy. Poza tym pozytywne „wzmacniacze” (smakołyki, zabawa z opiekunem, głaskanie) podnoszą motywacje psa, a w raz z nią gotowość do nauki. Bardzo ważna tu jest konsekwencja. Wszyscy właściciele, za każdym razem kiedy zaistnieje dane zachowanie muszą odpowiednio postępować z psem. Prawidłowe stosowanie kar negatywnych i wzmocnień pozytywnych daje szybkie efekty w wychowaniu psa i pomaga budować więź między właścicielem a zwierzęciem. Bibliografia:
- https://psy24.pl/szkolenie,ac88/wychowanie-psa,ac127/pojecie-kary-zachowanie-psa,2448
- https://royalcanin.pl/blog/wychowanie-psa-czy-kara-to-na-pewno-dobry-pomysl/
- https://www.miauandwoof.com/pl/miauandwoof-artikle-part/reportage-lernverhalten-und-erziehung/