mar
02,
2015
Zbrojniki, potocznie nazywane "glonojadami ", są jednymi z najchętniej kupowanych ryb w sklepach zoologicznych. Prawie każdy posiadacz akwarium ...
Feromony kota domowego
Komunikacja chemiczna u kotów jest bardzo rozbudowana. Posiadają one szereg gruczołów odpowiedzialnych za wydzielanie feromonów - skomplikowanych mieszanin wielu różnych substancji chemicznych, często z jednym dominującym składnikiem. Wydzielane na zewnątrz organizmu służą do komunikacji. Sygnały zapachowe przekazywane są poprzez ślinę, mocz, odchody a także inne wydzieliny ciała zwierząt, pochodzące głównie z wyspecjalizowanych gruczołów (skład chemiczny zapachów zależny jest od stanu metabolicznego danego osobnika, poziomu hormonów, wpływu mikroorganizmów oraz genów). Często są one pozostawiane w poszczególnych miejscach w środowisku życia zwierząt w sposób zrytualizowany, a następnie odbierane przez przedstawicieli tego samego gatunku poprzez główną, a także dodatkową drogę oddechową, wyzwalając określoną reakcję fizjologiczną lub behawioralną. Feromony odbierane są poprzez odrębny narząd leżący nad twardym podniebieniem zwany narządem (przy-)lemieszowym lub womero-nasalnym (vomeronasal organ, VNO) lub też organem Jacobsona. Wiele zwierząt wykazuje odruch zwany flehmen, którego zadaniem jest zassanie powietrza do VNO celem odbioru feromonów. Odruch ten polega na uniesieniu górnej wargi z pół otwartym pyskiem oraz ruchami języka. VNO, dzięki skurczom mięśni go tworzących, zmienia swoje światło, co prowadzi do zmian ciśnienia wewnętrznego oraz zassania powietrza. Cząsteczki powietrza mieszają się ze śluzem wyścielającym organ, a kwasy tłuszczowe tworzące feromony łączą się z białkami je wiążącymi (PBP), dzięki czemu mogą stymulować receptory komórek sensorycznych wyścielających nabłonek. Mimo, iż dokładne działanie feromonów nie zostało jeszcze do końca poznane, w nauce akceptowany jest ogólny ich podział ze względu na efekt, jaki wywołują. Wyróżniono więc feromony wywoławcze, które powodują natychmiastową modyfikację zachowania osobnika je odbierającego oraz feromony zapoczątkowujące. Jeśli chodzi o koty naukowcy wyróżnili sześć najważniejszych obszarów wydzielających feromony, opisane zostaną trzy z nich: PYSK − okolice policzkowe i okołoustne wyposażone są w mnogość gruczołów zlokalizowanych na brodzie, wargach, wibrysach i policzkach. W wydzielinie łojowej policzkowej kota wyróżniono 5 różnych feromonów: od F1 do F5, które dystrybuowane są w środowisku poprzez pocieranie pyskiem o mijane przedmioty. F1 ma jak dotąd niepoznaną funkcję. F2 jest pozostawiany przez kocura w okolicy, w której spotyka się z kotką, co zwiększa szanse na powodzenie zalotów. F3 zostawiany jest na przedmiotach jako metoda organizacji przestrzeni i oznaczanie przedmiotów jako znane i bezpieczne. F4 wydzielany jest przy okazji wzajemnego znakowania się przez koty i pocierania o siebie, zapobiega konfliktom pomiędzy znakującym i znakowanym kotem. F5 nie został do tej pory poznany. Jak dotąd udało się zsyntetyzować frakcję F3 kocich feromonów policzkowych, które stosowane są w terapii znaczenia moczem oraz drapania mebli. Feromon F3 znany pod komercyjną nazwą Feliway (marki CEVA Sante Animale) zdaniem badaczy oprócz tego, że stanowi antagonistę feromonu zawartego w kocim moczu, ma działanie uspokajające. Wedle informacji zawartych w aplikacji patentowej, w skład syntetycznego feromonu wchodzi mieszanka kwasów tłuszczowych lub ich pochodnych oraz składnik pochodzenia roślinnego – ekstrakt z kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis), zwanego również walerianą i mającego szerokie zastosowanie w medycynie ludzkiej, jako delikatny lek uspokajający. Innym feromonem obecnym w sprzedaży jest feromon F4, znany pod komercyjną nazwą Felifriend (również CEVA). W terapii stosuje się go w sytuacjach konfliktu pomiędzy kotami. ŁAPY − obszar pokryty gruczołami na łapach obejmuje duże opuszki łap oraz obszary między opuszkami palców wszystkich czterech łap kota. Dość wyraźnie zaznaczone gruczoły potowe wydzielają feromony głównie w sytuacjach stresowych – feromony te mają charakter terytorialny, ostrzegawczy. MOCZ − odruch znaczenia terenu moczem przez koty jest bardzo charakterystyczny – kot staje tyłem do pryskanej powierzchni z uniesionym ogonem i wypuszcza niewielką ilość moczu poziomo w kierunku pryskanej powierzchni. Wąchając oznakowany w ten sposób przez innego kota teren, koty wykazują odruch flehmena. Ilości moczu oddane w ten sposób są niewielkie i zazwyczaj dość widoczne, głównie na pionowych powierzchniach, takich jak narożniki ścian, nogi mebli, itd. Niektóre koty znakują teren używając do tego powierzchni poziomych, jest to jednak dużo rzadsze zachowanie. Moczem znakują wszystkie koty, niezależnie od płci, jednak niewykastrowane samce robią to zdecydowanie najczęściej i sygnały w ten sposób wysyłane mają charakter głównie seksualny. Kotki w czasie rui również robią to częściej niż zazwyczaj. Koty wykastrowane także znaczą w ten sposób teren, głównie w sytuacjach konfliktu lub zmian terytorialnych. Bibliografia:
- http://www.felinologia.org.pl/feromony-kota-domowego/